GETTY MERKEZİ (Getty Center) – LOS ANGELES – ABD

      Sanatçı bir aileden gelen ve petrol zengini olan Paul Getty'nin topladığı koleksiyonla başlayan bu müze serüveni 1953’de bir vakıf kurulmasıyla resmileşmiştir. Mirasının büyük bir bölümünü sanat fikrinin gelişmesi için müzeye bırakan Paul Getty, yaşamı boyunca sanatı diğer işlerinden daha üstün tutmuştur. Kendisi gibi düşünebilen ve sanat programlarına fon sağlayıp bağışta bulunan açık görüşlü bir vakıf ve mütevelli heyetine sahip olduğundan dolayı müzenin gelişimi hızlı bir şekilde devam etmiştir. Getty Merkezini mimar Richard Meier post-modern bir formda tasarlamıştır ve inşaatına 1989 yılında başlanılmıştır; ancak 1997 yılında bitirilerek açılışı yapılabilmiştir. Tasarımında taş ve alüminyum levhalar kullanılan merkezin inşası için toplam 1,3 milyar dolar harcanmıştır. Los Angeles'ta bir tepenin üzerinde konuşlandırılan merkez içerisinde müze binası, vakıf binası, konservasyon birimi ve araştırma enstitüsü olarak düzenlenmiş 45 hektarlık bir alana yayılmış dört ayrı bina bulunmaktadır. Giriş alanın tavanı camlarla şeffaflaştırılarak gün ışığının içeri girmesi sağlanmıştır. Müzeyi ziyarete gelenler ve araştırmacılar için müzenin altında yedi katlı 1.200 aracın park edebileceği bir yeraltı park alanı da bulunmaktadır.     

      Dünyanın çok çeşitli sanat mirasının tanıtımı, korunması ve yorumlanmasında eleştirel ve sorgulayıcı bir bakış açısına sahip kültürel bir hayırsever kurumdur. Yenilikçi dijital anlayışı benimseyerek mümkün olan en fazla sayıda kişiye sanatsal araştırmalarını ulaştırmayı hedeflemektedir. Var olan koleksiyonlarını her geçen gün biraz daha genişleterek hem uzman bilim insanlarının hem de ziyaretçilerinin merakını kışkırtmayı başarmıştır. Müze düzenlediği kurslar ile “sanatın, beşeri bilimlerin, kültürel ve kamu politikalarının bir arada kullanılarak daha kapsayıcı canlı bir sivil toplum nasıl oluşturulabilir?”in cevabını bulmaya odaklanmıştır. Los Angeles'ın kültürel yaşamında toplantılar düzenleyen bir katalizör görevini üstlenmiştir. Ziyaretçilerini kültürel yönden geliştirme amaçlı koleksiyonlarını, bahçesini, merkezini, müzesini ve online ortamını sonsuza kadar kullanıma açık tutmayı ilke edinmiştir. Müzenin koleksiyonunda 20.yy öncesi Avrupa kökenli resimler, heykeller, çizimler, illüstrasyonlar, 19-20 yy Amerika ve Avrupa fotoğraf sanatından çok sayıda örnekler bulunmaktadır. Koleksiyonunda bulunan eserlerin sayısı oldukça fazladır ki sadece kitap vb nesneler muhafaza etmek için kullanılan deponun büyüklüğü 2,3 kilometre karedir. Getty alışılagelmiş bir müze olmaktan çıkıp günümüz insanının gereksinimlerine karşılık verebilen bir kültür merkezi haline gelmiştir.     

      Getty Vakfı, Los Angeles ve dünya genelindeki görsel sanatların daha iyi anlaşılmasını, korunmasını sağlayan ve ilerleten kurumları ve bireyleri desteklemektedir. 1984 yılından günümüze kadar yedi kıtada bulunan toplam 180 ülkede yaklaşık 7.000 hibe vermiştir. Hibe girişimleri ile müze koleksiyonlarına erişimi artırmakta ve sanat tarihini güçlendirmekle birlikte geleceğin görsel sanatlar liderlerini de desteklemektedir. Vakıf yöneticileri diğer Getty programları olan Koruma, Araştırma ve J Paul Getty Müzesi Malibu ile birlikte ortak kararlar almaktadır. Bununla birlikte Vakıf uluslararası alanda yapılan başvurular sonrasında akademik burslar da sağlamaktadır. Doktora bursları, Doktora sonrası burslar, Kütüphane araştırma bursları, Koruma konusundaki çalışmalar için burslar vermekte ve Lisansüstü stajyerlerin yaz başvurularını kabul etmektedir. Müze arşiv ve koleksiyonunu geliştirici uygulamaları hayata geçirebilen öğrenciler içinde ödüller vermektedir.     

      Konservasyon konusunda uluslararası bir düzeyde araştırma yapılabilecek laboratuarı ve araştırma birimi bulunmaktadır. Araştırma enstitüsü olarak her türlü araştırmaya destek vermekte ve özellikle 20.yy'a kadar olan araştırmaların maddi desteğini sağlamaktadır. Getty Konservasyon görsel sanatlar alanından koruma uygulamalarını ilerletmek için geniş bir nesnel alanda koleksiyonları, mimari öğeleri ve sanal ortamdaki adresleri incelemektedir. Koruma topluluğu; bilimsel araştırma, eğitim & öğretim ve model olacak projeleri konusundaki hem kendi çalışmalarını hem de diğer meslektaşlarının çalışmalarını geniş topluluklara ulaştırarak koruma alanında büyük paylaşımlarda bulunmaktadır. Dünya kültür mirasının korunması için sorumluluk sahibi profesyoneller ve kurumların yararına olacak bilginin oluşturulmasını ve yayılmasını hedeflemektedir. Çalışmalarını uygularken mükemmellik, fark oluşturma, yenilik, liderlik ve hizmet ilkelerini esas almaktadır. Kar amacı gütmeyen Enstitü, koruma uygulamalarını ilerletmek için uluslararası alanda araştırma, eğitim ve uygulamalı saha çalışması yaparak bilginin yayılmasını sağlamaktadır. Kültürel mirasın korunması konularında lider, yüksek kaliteli ve sürdürülebilir koruma çalışmaları için fon sağlayan, yenilikçi yaklaşımlar ve koruma stratejilerinin geliştirilmesi için bir model, güvenilir bilgi ve eğitim sağlayan bir kaynaktır. Bilimsel yönde yaptığı çalışmalar ile; nesnelerin zarar görmelerini önleyici koruma ilkeleri ve çözüm stratejileri geliştirmektedir. Bir disiplin olarak koruma biliminin gelişmesi için deneyler yaparak kültürel miras yönetiminde bakımın rolünü vurgulamaktadır. Herhangi bir koruma kararı verilmeden önce sanat eserlerinde meydana gelen kayıpların derinlemesine analizi gerçekleştirilmektedir. Üstlendiği bu misyon ile korumada araştırma yapmanın önemini fark ettirir ve araştırma yapmayı yaygınlaştırır. Korumadaki bu araştırma birimi içerisinde “Binalar ve Şehirler”, “Koleksiyonlar” ve “Eğitim & Yayım” isimlerinde üç farklı çalışma alanı bulunmaktadır ve bu alanlarda çalışma uygularken kullandığı yedi farklı ilke benimsenmiştir. Bunlar; koleksiyonlar araştırma, önleyici koruma araştırma, modern ve çağdaş sanat araştırma girişimi, fotoğraf koruma araştırma, inşaat malzemeleri araştırma, yeni analitik teknolojiler ve protokoller ve son olarak ta GCI referans koleksiyon geliştirme olarak sıralanabilir. Ayrıca meslektaşları ve diğer müzeler ile ortak araştırmalar ve projeler yapmaktan rahatsız olmayan merkezin birlikte çalıştığı bazı önemli müzeler de bulunmaktadır. Proje ortakları kısmi bir listesi; Metropolitan Museum of Art (New York), Modern Sanat Müzesi (New York), Tate Müzesi (Londra), Henri Cartier-Bresson Vakfı (Paris), Tarihi Anıtlar Araştırma Laboratuvarı (Paris) içerir Austin Texas Üniversitesi Harry Ransom Merkezi, National Gallery of Art (Washington DC), İngilizce Miras (Londra), Eski Eserler Yüksek Konseyi (Kahire), Dunhuang Akademisi (Çin), Kongre Kütüphanesi ( Washington DC), Ulusal Medya Müzesi (Bradford, İngiltere), Sanat Los Angeles County Museum, ve diğerleri. Koruma alanında gerçekleştirdiği uygulamaları online olarak ücretsiz kullanıma açan merkezin sunduğu hizmetler ise; Araştırma Kaynakları, AATA Online, Öğretim ve Öğrenme Kaynakları, PDF Yayınlar, Satın Alınan Kitaplar, Koruma Perspektifi – GCI Bülten, Videolar, (Malzeme analizi için) GCI Referans Koleksiyonu, Anlatım ve Konferanslar, GCI Bilgi Merkezi Araştırma Yardımı, Araştırma Kütüphanesi'nde Koruma Koleksiyonu, Kültürel Miras Politikası Belgeleri linkleri ve Diğer Koruma Web Siteleri'dir.     

      Araştırma Enstitüsü olarak bilgiyi ve uzmanlığı ileriye taşıyan aktif toplama programı, kamu programları, kurumsal işbirlikleri, sergiler, yayınlar, dijital hizmetler ve akademisyen programları ile görsel sanatlar ve onların geçmişlerinin araştırılmasını sağlamaktır. 2012 yılında hayata geçirilen 5.5 milyon kullanıcısı olan bir “Portal” çalışması bulunmaktadır ve neredeyse dünyadaki bütün literatüre sahiptir ve sanat tarihi ile ilgili her türlü belge bir çok dilde yazılı bir şekilde hazırlanıp hizmete sunulmuştur. Her kullanıcı kendi dilinde arama yapabilmekte ve kendi dilinde ki kaynaklara ulaşabilmektedir. Kullanıcılar telif hakkı ile ilgili yasada var olan kanun nedeniyle 1923'ten önce yazılmış eserleri olduğu gibi indirebiliyor fakat ondan sonraki tarihlerde yazılmış önemli kaynakların paylaşımı ise yasa nedeniyle müze tarafından yapılamamaktadır. Fakat Getty bu yasal sürecin ortadan kaldırılabilmesi için üzerine düşen görevi yerine getireceğini de kendi sanal ortamından duyurmaya devam etmektedir. Google project'in bu projeye benzer bir uygulama davetini geri çeviren müze kendi araştırma birimi ve program tasarım birimindeki uzmanlar sayesinde (CONTENTdm gibi) daha kaliteli yazılımlar ve programlar geliştirmektedir. Müzenin koleksiyonunda bulunan nesnelerin tüm envanter bilgileri online ortamda paylaşılmaktadır. Bununla birlikte ortak bir dil oluşturmak ve araştırmaları zenginleştirmek adına yurtdışından gelebilecek başvuruları kabul eden açık fikirli bir müze düşüncesine sahiptir. Gelişimi için destek verdiği kurumlar; The Dutch Foundation for Literature, The Samuel H. Kress Foundation, The Robert Mapplethorpe Foundation, National Endowment for the Humanities (NEH) ve The Seaver Intitue. Araştırma biriminin birlikte çalıştığı diğer işbirlikçileri; Art Discovery Group Catalogue, ARTstor, Census of Antique Works of Art and Architecture Known in the Renaissance, Digital Public Library of America (DPLA), Future of Art Bibliography (FAB), Getty Research Portal, Institut national d'historire de l'art (INHA) ve Kunstbibliothek Berlin. Müze sürekli olarak yaptığı araştırmalarla hem nesnelerin hem de günümüzde yaşamayan sanatçıların geçmişlerine ait bilgilere ulaşmaya çalışıyor ve bu bilgileri de her kullanıcı ile ücretsiz olarak paylaşıyor.     

      Merkezde verilen hizmetlerden biri de yetişkinler, öğretmenler, öğrenciler, gençler, çocuklar ve müze çalışanları için verilen eğitimlerdir. Eğitimlerin merkezinde sanat eserleri yer almaktadır ve bu eğitim sonrasında katılımcıların eser incelemeleri daha anlamlı bir hale getirilmektedir. Ayrıca koleksiyonların görsel ifadelerinin anlamını yorumlamaya teşvik eden stratejiler de gösterilmektedir. Getty Center ve Getty Villa'da bulunan eğitim bölümlerinde yıl boyunca çizim kursları, konferanslar, seminerler, turlar ve sanatçılar ile ziyaretçileri bir araya getirerek oluşturulan tartışma programları bulunmaktadır. Katılımcılar bu derslerde ünlü sanatçılar, bilim adamları ve düşünürlerden ücretsiz olarak eğitim almaktadırlar. Ayrıca düzenlenen sergiler paralelinde sergi içeriklerine göre canlı performanslar ve tiyatro gösterileri izleme fırsatı bulmaktadırlar. Eğitim programları adı altında lise ve üniversite öğrencileri için ücretli eğlence paketleri de hazırlamışlardır. Gece vakitlerinde düzenlenen bu paketler içerisinde özel etkinlikler, tiyatrolar, yiyecek, içecek ikramları ve ücretsiz özel turlar yer almaktadır. Ayrıca hem Getty Center'ın hem de J. Paul Getty Villa'nın ortak web adresinde çocuklar için hazırlanmış oldukça keyifli ve eğlendirici oyunlar da bulunmaktadır.